Fietsen naar de luchthaven. Het lijkt voor velen misschien ongewoon, maar voor meer dan 20.000 mensen vormt Brussels Airport hun dagelijkse werkplek. Voor hen is de weg er naartoe een dagelijks woon-werktraject dat het nodige comfort en veiligheid moet bieden, vooral voor kwetsbare weggebruikers zoals fietsers. De specifieke mobiliteitssituatie op de luchthaven maakt dit niet altijd vanzelfsprekend. Momenteel komt ongeveer 4% van de werknemers van de bedrijven op Brussels Airport met de fiets naar het werk. En dat kan beter. Daarom wordt er gezocht naar manieren om de fietspendel naar en op de luchthaven veiliger te maken en zo meer mensen te overtuigen om voor de fiets te kiezen.

En zo komt het Europese STARGATE-project om de hoek kijken. STARGATE is een vijfjarig initiatief onder de paraplu van de Europese Green Deal, met als doel duurzaamheid te bevorderen in de luchtvaart en luchthavenoperaties. Brussels Airport fungeert als projectleider en tevens een van de pilootgebieden voor dit ambitieuze project. Binnen deze context heeft Brussels Airport zich onder meer gericht op het verduurzamen van het woon-werkverkeer van en naar de luchthaven, met een bijzondere focus op het stimuleren van fietspendelen als milieuvriendelijk alternatief voor traditioneel autovervoer.

Brussels Airport start hiervoor niet van nul, en ondernam in samenwerking met de provincie Vlaams-Brabant eerder al heel wat fietsgerichte acties. Sinds 2021 is de luchthaven verbonden met de F3, de fietssnelweg tussen Leuven en Brussel, via de zogenaamde S-bocht.  Brussels Airport biedt bovendien al fietsenstallingen met oplaadpunten voor elektrische fietsen aan voor zowel passagiers als medewerkers. Binnen toekomstige ontwikkelingen, zoals onderzocht in het STARGATE-project, wordt extra aandacht besteed aan fietsinfrastructuur en toegankelijkheid. De uitdaging ligt erin om een groeiend aantal werknemers en reizigers te overtuigen van het gebruik van die infrastructuur bij het reizen van en naar de luchthaven. En dat is precies de missie van fietsmanager Steven Fagard. Steven is mobiliteitsadviseur bij de provincie Vlaams-Brabant en ondersteunt Brussels Airport Company gedurende 2 jaar om de fietspendel naar de luchthaven een boost te geven.

Om dit doel te bereiken ging de fietsmanager een samenwerking aan met Maplix om onderzoek uit te voeren naar woon-werkverkeer van en naar de luchthaven. Via co-design aan de hand van het Maplix-platform werden fietspendelaars actief betrokken om inzicht te krijgen in mobiliteitspatronen, voorkeuren en uitdagingen. Dit onderzoek heeft een cruciale rol gespeeld bij het sturen van gerichte interventies om de fietsinfrastructuur te verbeteren en het stimuleren van een modal shift, nauw aansluitend bij de overkoepelende doelstellingen van het STARGATE-project.

‍

Fietsen van en naar de luchthaven

De eerste fase van het STARGATE-project was gericht op het verkrijgen van een diepgaand inzicht in de huidige situatie van woon-werkverkeer van, naar en vooral óp de site van Brussels Airport. Hierbij stonden de behoeften en ervaringen van fietspendelaars centraal. Mobiliteit is namelijk meer dan alleen een kwestie van verplaatsing; het gaat ook om hoe we de openbare ruimte ervaren en gebruiken. Daarom werd dit proces gestart met een uitgebreid onderzoek via het interactieve kaartplatform van Maplix.

Fietspendelaars werden uitgenodigd om tussen september 2023 tot en met oktober 2023 deel te nemen aan een uitgebreide bevraging op een digitale kaart. Met behulp van het Maplix-platform nam een 300-tal unieke respondenten deel aan deze bevraging. Ze deelden hun fietsroutes, identificeerden knelpunten en deden waardevolle suggesties voor verbeteringen op de site zelf. Door op deze manier direct in dialoog te gaan met de fietspendelaars zelf werd een schat aan informatie verzameld. Dit alles met als doel een grondig inzicht te krijgen in hun mobiliteitspatronen en vooral behoeften.

‍

‍

Een duidelijk verhaal met fietsers in de hoofdrol

Na het vergaren van de ruimtelijke data dook Maplix diep in de data om deze bruikbaar en overzichtelijk te maken. Dit resulteerde in heldere kaartvisualisaties en gedetailleerde rapporten die vier belangrijke thema's belichten: Fietsknelpunten, Fietsroutes, Fietsparkeervoorzieningen en Ontbrekende fietsfaciliteiten.

‍

1. Fietsknelpunten

Om de fietsomstandigheden in en rond Brussels Airport te begrijpen, werd de focus als eerste gelegd op het identificeren en analyseren van knelpunten voor fietsers. De knelpunten, aangegeven door respondenten op de kaart, zijn samengebracht in 20 knelpuntlocaties of ‘clusters’, gelijk verdeeld over de 'Terminal'- en 'Brucargo'-zones. Elk van deze locaties wordt uitvoerig onderzocht en beschreven, waarbij diverse aspecten zoals het type knelpunten, het aantal (bijna-)ongevallen en de betrokken partijen worden geëvalueerd. Om deze inzichten te verrijken, worden ook persoonlijke opmerkingen van de respondenten over de knelpunten geïntegreerd, samen met foto's die ze hebben geüpload. Het eindrapport biedt een duidelijk overzicht van gebieden van congestie, veiligheidsrisico's en infrastructuurgebreken, wat potentieel biedt voor gerichte interventies om deze aan te pakken.

‍

‍

2. Fietsroutes

Ook de fietsroutes naar Brussels Airport werden aangeduid door de respondenten in het Maplix-platform. Dit gebeurde enerzijds door de respondenten de routes te laten tekenen op kaart waarbij een snapping algoritme de getekende lijnen meteen vastpinde op de onderliggende wegsegmenten. Anderzijds konden respondenten hun fietsroutes ook importeren via een eenvoudige Strava-koppeling.

De analyse van deze dataset legt de nadruk op routekwaliteit, veiligheid en connectiviteit en onderzoekt verschillende aspecten van het fietsgedrag. Na een diepgaande analyse van de fietsprofielen van de respondenten, worden de geografische verspreiding van fietsroutes, start- en eindpunten, populaire wegsegmenten en inzichten in afstanden en reistijden gedetailleerd besproken. Daarnaast wordt elke route beoordeeld op veiligheid en comfort, met als doel het algemene woon-werkverkeer te begrijpen en te verbeteren.

‍

‍

3. Fietsparkeervoorzieningen

Uitgebreide analyse van fietsparkeervoorzieningen in en rond de luchthaven had als doel gerichte aanbevelingen te formuleren voor een efficiënte en veilige fietsparkeerinfrastructuur. Specifiek biedt de analyse een gedetailleerd overzicht van de gebruikerservaring en de kwaliteit van bestaande fietsparkeervoorzieningen op Brussels Airport. Alle resultaten worden visueel gepresenteerd op kaartmateriaal, resulterend in een duidelijk overzicht van de huidige situatie en potentiële verbeterpunten. Door factoren zoals locatie, toegankelijkheid, veiligheid en capaciteit te onderzoeken, identificeert het rapport gebieden die verbetering behoeven.

‍

‍

4. Ontbrekende fietsfaciliteiten

Het laatste onderdeel richt zich op het identificeren van ontbrekende faciliteiten die essentieel zijn voor het ondersteunen van woon-werkverkeer met de fiets, zoals douches, reparatiestations, oplaadpunten voor e-bikes en fietsdeelstations. De ontbrekende voorzieningen die door respondenten zijn geïdentificeerd, zijn gegroepeerd in zes locaties, waarvan twee in de 'Terminal'-zone en vier in de 'Brucargo'-zone. Deze bevindingen zijn systematisch verwerkt door de ontbrekende faciliteiten per locatie te clusteren en te beschrijven, waardoor een gedetailleerd overzicht ontstaat van tekortkomingen en specifieke voorzieningen die ontbreken.  

‍

Deze benadering bood een diepgaand begrip van de fietsuitdagingen waarmee pendelaars naar Brussels Airport worden geconfronteerd. De verzamelde gegevens en uitgevoerde analyses vormen een solide basis voor verdere ontwikkelingen binnen het STARGATE-project, met als hoofddoel het aanpakken van knelpunten en het verbeteren van de fietsveiligheid en -toegankelijkheid voor alle pendelaars.

‍

De fietsrevolutie: een groene weg naar verandering

Een afsluitende burgerworkshop heeft vervolgens alle fietsers bijeengebracht, waardoor hun integrale rol in het onderzoek werd versterkt. Tijdens deze bijeenkomst werden de belangrijkste bevindingen gepresenteerd, waardoor verdere dialoog over aanvullende oplossingen mogelijk was en deelnemers werden aangemoedigd actief bij te dragen aan de resultaten. Deze collaboratieve laatste stap in de co-creatieve benadering die het Maplix platform bevorderde, zorgde ervoor dat de stemmen en perspectieven van fietsers worden gehoord en meegenomen in het besluitvormingsproces. Bovendien zijn ze centraal in het besluitvormingsproces. Door gebruik te maken van de kracht van geodata visualisaties heeft de workshop een transparante weergave van de bevindingen mogelijk gemaakt via kaarten. Het gebruik van kaarten in deze context maakte een duidelijke en intuïtieve weergave van de resultaten mogelijk.

Dit directe engagement van fietspendelaars stelde ons in staat om waardevolle inzichten te verzamelen in hun mobiliteitspatronen, voorkeuren en uitdagingen. Op basis hiervan kunnen gerichte interventies gepland en uitgevoerd worden om de fietsinfrastructuur te verbeteren en het fietsen naar en van de luchthaven te bevorderen.

‍

Duurzaam pendelen door slimme samenwerking

De vruchtbare samenwerking tussen Maplix en Brussels Airport in het kader van het STARGATE-initiatief onderstreept de kracht van een burgergerichte geo-benadering in mobiliteitsplanning. Door actieve betrokkenheid van fietsers bij het onderzoek en het gebruik van innovatieve technologieën hebben we waardevolle inzichten verkregen in de uitdagingen van fietsinfrastructuur en pendelervaringen. De gedetailleerde rapporten die uit dit onderzoek voortvloeien, bieden een sterke basis voor het formuleren van doelgerichte interventies ter verbetering van fietsinfrastructuur, het verhogen van de veiligheid en het stimuleren van de verschuiving naar duurzame vervoerswijzen, zoals fietsen.

Door gezamenlijke inspanningen en inclusieve besluitvormingsprocessen creëren we op een slimme manier een levendige, veerkrachtige en fietsvriendelijke omgeving op Brussels Airport. Deze innovatieve aanpak, gedreven door geoparticipatie, dient als voorbeeld voor duurzame mobiliteitsplanning in complexe ruimtelijke omgevingen.

Dus, bij je volgende bezoek aan Brussels Airport, overweeg dan eens om de fiets te pakken. Samen kunnen we een duurzamere toekomst op twee wielen nastreven. Zien fietsen, doet fietsen! ‍

‍

Laten we gezamenlijk de weg vrijmaken voor veilig en duurzaam fietsen op luchthavens en bedrijventerreinen. Door samen te werken en de juiste partnerschappen aan te gaan, kunnen we een omgeving creëren die niet alleen het fietsen bevordert, maar ook bijdraagt aan een groenere toekomst. Ben je ook geïnteresseerd in het verbeteren van fietsroutes op jouw locatie? Neem vandaag nog contact met ons op en ontdek hoe we samen kunnen werken aan jouw fietsproject!

‍